Wskazówki dla rówieśników dzieci i młodzieży z autyzmem i zespołem Aspergera
Czytasz TO, bo prawdopodobnie Twój kolega lub Twoja koleżanka z klasy ma AUTYZM. A może znasz kogoś, kto mówił Ci coś na ten temat, a Ty jeszcze nie wiesz – CO TO JEST? Być może słyszałeś gdzieś i zastanawiasz się, co to za DZIWNA choroba? Otóż Autyzm TO NIE CHOROBA. To zaburzenie o podłożu neurologicznym, które powoduje, że osoby z autyzmem, chociaż wyglądają zupełnie zwyczajnie, ZACHOWUJĄ SIĘ INACZEJ. Trochę dziwacznie, a czasem nawet dość głupio. To AUTYZM powoduje, że ludzie tak dziwnie się zachowują.

Co to znaczy „mieć autyzm”?
Cześć, jestem Borys. Mam autyzm. Jestem nieco zwariowany, w mojej głowie roi się niezliczona ilość myśli, pomysłów. Dziwnie mówię, czasem nie umiem odpowiedzieć na lekcji, ale jak mnie spytasz to niekiedy potrafię opowiadać niesamowite historie i fakty o tym, co mnie interesuje. Nie
jestem głupi!
Lekarze i psycholodzy określają autyzm jako całościowe zaburzenie rozwoju. Osoba z autyzmem już jako dziecko rozwija się inaczej niż rówieśnicy. Nauka nie zna jeszcze wszystkich przyczyn autyzmu, wiemy jednak, że mózg osoby z autyzmem funkcjonuje inaczej: odmiennie odbiera otaczający nas świat i inaczej przetwarza informacje. Z tego wynikają trudności osób z autyzmem w rozumieniu otaczającego je świata.

Boli mnie ten kolor! – ciekawe! Osoby z autyzmem potrafią w inny sposób odbierać bodźce. Wiesz, przeszkadzają mi niektóre dźwięki i drażni mnie jak patrzę na chropowate niebieskie powierzchnie. Próbuję sobie z tym radzić, np. zatykam uszy, często mruczę sobie coś pod nosem, czasem wpatruję się, jakbym patrzył przez szybę. To są sensoryzmy! Zazwyczaj to one powodują, że osoby z autyzmem dziwnie się zachowują. Nie umiem inaczej, taki jest mój sposób życia! Autyzm jest niepełnosprawnością. Osoba nim dotknięta przez całe życie ma problemy, przede wszystkim w relacjach z innymi ludźmi. Chciałbym być jak inni rówieśnicy! To nie chodzi o to, że jestem wstydliwy czy nieśmiały. Dla mnie rozpoczęcie rozmowy, zwrócenie się do kogoś, bycie z innymi jest trudnością. Muszę się tego uczyć jak języka obcego! Gdy ktoś daje mi szansę i mówi do mnie, wtedy ja oswajam się. Bardzo szukam przyjaciół.

Nie ma leku na autyzm. Autyzm diagnozowany jest zwykle we wczesnym dzieciństwie. Osoby z autyzmem zaczynają lepiej funkcjonować i radzić sobie w otoczeniu dzięki ciężkiej pracy w systematycznej, długiej terapii. Bardzo często lepiej się czują i są sprawniejsze w otoczeniu, które jest dla nich przewidywalne a inni ludzie rozumieją ich problemy.

Nie lubię zmian! Taki już jestem! Lubię jak wszystko jest zawsze takie samo. Gdy coś się zmienia, ja muszę się tego od nowa uczyć. Nie czuję się wtedy fajnie. Wiele osób stara się, żeby mój świat był prosty i dla mnie łatwy. Dziękuję im za to! Mogę się wtedy uczyć nowych i ciekawych rzeczy! Wiesz, że osoby z autyzmem mają swoje pasje, zainteresowani? Ja na przykład uwielbiam się uczyć!
Autyzm może mieć różne stopnie nasilenia: od łagodnego do ciężkiego. Łagodną postać autyzmu nazywamy Zespołem Aspergera. Znacznie więcej chłopców niż dziewczyn ma autyzm. Osoby z autyzmem mają wiele swoich specyficznych problemów, ale często mają też wyjątkowe umiejętności i zainteresowania. Na przykład wyróżniają się dobrą pamięcią, potrafią dokonywać skomplikowanych działań arytmetycznych albo posiadają bogatą wiedzę na jakiś temat.

Przeczytaj, proszę, o tym co jest ważne, gdy masz do czynienia z osobą z autyzmem! Ja wiem, że niektórzy się mnie boją, albo odwracają się ode mnie, bo mnie nie rozumieją. Moi nauczyciele i terapeuci bardzo się starają, żebym mógł normalnie żyć. Ja też się staram, dlatego piszę do Ciebie ten list! Cieszę się, że to właśnie Ty TO czytasz!

Co jest ważne w stosunku do kolegi z autyzmem? Jak postępować, jak się zachowywać?

• Szacunek. To, że Twój kolega jest czasem dziwny, czasem inny, nie znaczy, że możesz go szanować mniej niż innych kolegów. Niepełnosprawność może się przytrafić każdemu, bez jego najmniejszej winy – traktuj swojego kolegę tak, jak chciałbyś, żeby traktowano kogoś Ci bliskiego lub tak, jak chciałbyś w takiej sytuacji być sam traktowany.
• Powaga. Zachowaj powagę, unikaj dowcipów, traktuj swojego kolegę serio, nie wygłupiaj się przy nim. Używaj prostych i jasnych komunikatów, łatwego języka. Mów wolniej niż do innych kolegów.
• Życzliwość. Jeśli masz okazję – pomóż. Nawet prosta uczynność może być bardzo ważna dla Twojego kolegi. Zaproponuj wspólną zabawę lub działanie, jeśli widzisz, że Twój kolega z autyzmem stoi z boku. Chociaż Twój kolega dobrze się uczy i dużo wie, może mieć kłopoty z prostymi czynnościami – jeśli widzisz, że tego potrzebuje, pokaż mu drogę do klasy, przypomnij, żeby schował podręczniki do torby itp.
• Opiekuńczość. Nie pozwalaj innym kolegom na wygłupy i żarty z Twojego niepełnosprawnego kolegi. Po prostu bądź szlachetny, weź go w obronę. W razie problemów – zwróć się do dorosłych – wychowawczyni, psychologa, pedagoga. Czasem, w imię słusznej sprawy, trzeba iść „pod prąd”. Osoby z autyzmem trudno zawierają znajomości i przyjaźnie, ale to nie znaczy, że ich nie potrzebują. To Ty możesz próbować nawiązać kontakt z kolegą, który ma autyzm, np. próbując poznać jego zainteresowania.
• Stanowczość. Jeśli kolega z autyzmem Ci dokucza, masz wszelkie prawo, żeby się bronić. Odmówić, sprzeciwić się! Jeśli zachowanie Twojego niepełnosprawnego kolegi stanie się dla Ciebie zdecydowanie trudne – koniecznie poproś o pomoc dorosłego – nauczyciela, pedagoga.

10 rzeczy, które każde dziecko z autyzmem chciałoby, aby otaczający go świat wiedział:

1. Mam autyzm. Mój autyzm jest tylko jednym aspektem mojego charakteru.
2. Moje postrzeganie świata jest zniekształcone. Moje zmysły nie działają spójnie – mój wzrok, słuch, zapach, smak, dotyk – w nieprawidłowy sposób odbierają informacje.
3. To nieprawda, że nie chcę wykonywać wielu rzeczy, tylko „nie mogę zrobić” (nie jestem w stanie). Ogromnym wyzwaniem dla mnie jest słuchanie, mówienie oraz opanowanie słów – nie potrafię zrozumieć wielu poleceń, wskazań.
4. Myślę w oparciu o materiał konkretny. Język tłumaczę dosłownie. Nie rozumiem, kiedy mówisz „schować głowę w piasek”, co oznacza „stchórzyć”.
5. Mam ograniczone słownictwo. Trudno nieraz jest mi powiedzieć, czego chcę, kiedy nie znam słów, które opisałyby moje emocje.
6. Reaguję na obraz, dlatego warto pokazać mi, jak mam coś zrobić. I nieraz trzeba ten pokaz powtarzać.
7. Warto zobaczyć to, co potrafię zrobić. Warto szukać moich mocnych stron.
8. W kontaktach z otoczeniem – nie wiem jak zacząć rozmowę i zabawę. Potrzebuję pomocy.
9. Często wpadam w złość. To świadczy o tym, że mój umysł jest przeciążony.
10. Pragnę miłości bezwarunkowej. Bez twojego wsparcia moje szanse na sukces i niezależność w dorosłym życiu są niewielkie.

WSKAZANIA PRZYDATNE W KONTAKTACH Z OSOBAMI Z AUTYZMEM
Wśród osób z autyzmem są ludzie, którzy stosunkowo dobrze funkcjonują – kończą zwykłe szkoły, robią maturę, studiują, szukają pracy.
Warto pamiętać o następujących zaleceniach w kontaktach:

• Przestrzegaj form grzecznościowych i zwracaj się do takiej osoby słowami: "proszę pani", "proszę pana", nawet jeśli ona sama przechodzi z tobą na "ty".
• Staraj się mówić prostym językiem, unikając metafor, dwuznaczności i ironii. Pamiętaj, że osoba z autyzmem ma trudność ze zrozumieniem komunikatów, które nie są jasne i jednoznaczne.
• Możesz poprosić ją o powtórzenie komunikatu, jeśli nie jesteś pewien, czy osoba z autyzmem prawidłowo zrozumiała coś, co mówiłeś.
• Jeśli to możliwe, w rozmowie posługuj się także zdjęciami, rysunkami albo piktogramami, które będą ilustrowały twoje słowa. Osoba z autyzmem dużo lepiej rozumie i zapamiętuje to, co widzi, niż to, co słyszy.
• Nie zakładaj, że osoba z autyzmem cię nie słucha i nie słyszy tego, co do niej mówisz, nawet jeśli ona nie odpowiada na twoje pytanie. Zawsze w rozmowie zwracaj się bezpośrednio do niej, a nie do osoby, która jej towarzyszy.
• To, że osoba z autyzmem nie patrzy na ciebie, nie znaczy, że cię lekceważy. Jeśli chcesz jej coś powiedzieć, nie rezygnuj tylko z tego powodu.
• Osoba z autyzmem dużo lepiej sobie radzi, gdy ma przygotowany plan działania – jeśli to możliwe, rób dla niej harmonogramy, tabele z zadaniami do odhaczenia oraz spisy zadań do wykonania, na których będzie mogła zaznaczać wykonane już czynności.
• Pamiętaj, że osoba z autyzmem lepiej funkcjonuje w środowisku, które dobrze zna. Nie wprowadzaj więc żadnych zmian w jej otoczeniu, jeśli to nie jest absolutnie konieczne.

Załączniki:

File	Description
Książki z autyzmem w tle.pdf